Farmakogenetyka - era leków "na miarę" coraz bliżej
Już bardzo dawno temu uwagę lekarzy zwrócił fakt różnej odpowiedzi na to samo leczenie. Odkąd wiadomo, że za różnice biologiczne między nami odpowiada nasze DNA, stało się jasne, że różna odpowiedź na terapię farmakologiczną jest związana z naszymi genami. Tak powstała farmakogenetyka. Odkrycia w tej dziedzinie oznaczają krok dalej w kierunku tzw. "leków na miarę" - dobranych dla danego pacjenta nie tylko pod kątem choroby, ale też zależnej od genów reakcji na ten lek.
W dzisiejszym numerze czasopisma The Lancet grupa badaczy z Baylor College of Medicine, w Houston w Teksasie opublikowała wyniki swoich badań nad wrażliwością na chemioterapię docetakselem - lekiem z grupy tzw. taksoidów. Jest to grupa nowych leków, stosowanych głównie u chorych na raka piersi i jajników.
Teksańskich naukowców zastanawiało, dlaczego jedne z chorych bardzo dobrze reagują na leczenie docetakselem, a u innych lek ten jest nieskuteczny. Ponieważ docetaksel, jak większość preparatów stosowanych w chemioterapii ma wiele działań niepożądanych, ustalenie u których pacjentów nie będzie "działał" chroni ich przed tymi niepożądanymi skutkami. Jeszcze ważniejszą konsekwencją jest zaoszczędzenie czasu spędzonego na bezowocnym oczekiwaniu na reakcję na leczenie - od razu można zastosować inny lek.
Badacze mieli do dyspozycji fragmenty chorej, usuniętej tkanki 24 pacjentek chorych na raka piersi. Ponieważ celem badań było ustalenie ekspresji genów, (czyli tego, z których genów powstają białka), z tkanek tych wyizolowano RNA. Na bazie RNA zsyntetyzowano tzw. cDNA, czyli odtworzono nić DNA, ale tylko jego część kodującą, niosącą wyłącznie informację na temat budowy białka. Dzięki nowym technikom molekularnym można badać jednocześnie nawet tysiące genów - tak zrobili badacze z Houston. Wykorzystali specjalne komercyjne zestawy odczynników, dzięki czemu mogli obserwować różnice we wzorze ekspresji aż 92 genów.
Okazało się, że pomiędzy komórkami guza ginącymi pod wpływem działania docetakselu a odpornymi na jego działanie są wyraźne różnice w ekspresji poszczególnych genów. Komórki wrażliwe na lek produkowały więcej białek (miały większą ekspresję genów) związanych m. in. z naturalną śmiercią komórki (apoptozą), przyleganiem do innych komórek i otoczenia, czy przekazywaniem sygnałów. Komórki odporne na działanie docetakselu miały zaś większą ekspresję genów związanych z podziałem komórek, czy produkcją białek. Dodatkowo okazało się, że wrażliwe na taksoid komórki produkują więcej jednego z białek szoku cieplnego. Wcześniej ustalono, że komórki te są odporne na działanie innego leku stosowanego w chemioterapii - doksorubicyny.
Można więc sobie wyobrazić, że poszerzona o badanie ekspresji genów diagnostyka nowotworu pozwoli już niedługo zakwalifikować pacjenta do jednej z grup "terapeutycznych". Większa synteza białka szoku cieplnego i białek związanych z apoptozą - leczenie docetakselem. Mała synteza tych białek - doksorubicyna.
Autor: Magdalena Kaczorowska, "Ekspres Naukowy"
Przejdź do strony głównej.